Mahsum Karaaslan
Dr. Ömer Akgül
Ruh Sağlığı Derneği Psikososyal Pandemi Danışma Kurulu
İletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte internetin insan yaşamı için önemli bir unsur haline gelmesi bireysel ve toplumsal hayatı psikolojik, sosyolojik ve hatta bazı fizyolojik etkilere maruz bırakırken; toplumların ekonomik yönelimleri, kültürü, alışkanlıkları ve ideolojileri sosyal medya mecralarının etkisiyle biçim ve içerik değiştirmeye başlamıştır. Dolayısıyla teknolojide ki ilerlemeler insan yaşamını yeniden şekillendirmektedir.
İnsanlar stres, kaygı ve sıkıntılarından uzaklaşmak için sosyal medyada saatlerini geçirir hale gelmişken yapılan araştırmalar sosyal medyanın stresi gidermek yerine daha fazla strese yol açtığını göstermektedir. Ağ tabanlı teknolojiler kimlik, karakter, kişilik ve benlik olgularına etki ederek kişiler de, sosyal medya ortamlarında kurduğu ilişkiler de iletişim kaygısına sebep olmaktadır. İletişim kaygısı, bireyin diğer kişi veya kişilerle iletişim sürecinde iken hissettiği endişe, korku ve gerginlik hali olarak tanımlanabilir. Kurduğu iletişimlerde kaygı yaşayan kişiler kaygılı ve stresli ruh halinden sıyrılabilmek için internette daha yoğun vakit geçirebilmekte ve bu da olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir
Kişi üzerinde iletişim süreci boyunca ciddi manada olumsuz etkiler yaratabilen sosyal medya mecralarında paylaşılan bilgiler, virüslerin yayılması ve çoğalması için kullanılan ‘viral’ kavramına benzerdir. Sosyal medya da paylaşılan herhangi bir içerik çok kısa bir sürede çok geniş bir menzile yayılmaktadır, bunun topluma getirdiği olumsuz sonuçlarından birini günümüzde koronavirüsüne dair yalan haberleri okuyarak yaşıyoruz.
Sosyal medya mecralarında, popüler kültürün etkisiyle paylaşım rüzgârına kapılan herkes; kaynağı bilinmeyen bilgileri, videoları, ses kayıtlarını ve haberleri teyit etmeden paylaşarak bilgi kirliliğine sebep olmaktadırlar. Günümüzde teyit etmeden bilgi yayma hatasını sıradan sosyal medya kullanıcıları kadar gazetecilerde yapmakta olup, gazetecinin eline ulaşan bilgiyi en az iki yerden teyit edip doğrulaması gerektiğini belirten gazeteciliğin temel ilkelerine aykırı hareket etmektedirler.
Dünyayı saran ve can kaybına yol açan Koronavirüs hakkında teyit edilmemiş bilgileri paylaşmak toplumda panik halinin oluşmasına neden olmaktadır. Kişilerin kendileri için veya yakınları için duydukları endişeyi arttırmakta olup toplumda travmaya sebep olabilmektedir.
İletişim kaygısının var olduğu bir iletişim sürecinde iletişimde kopmalar yaşanırken kişinin psikolojik olarak kaygı düzeyi de artmaktadır. Bununla beraber insanların evlerine kapanmak zorunda kaldıkları bu dönemde yaşanan travmanın yanında yanlış bilgilere maruz kalmaları ikincil travmaya neden olabilmektedir.
İnsanların sürekli kaygı içinde olmasından ve toplumda ki panik havasından kar sağlamayı amaç edinen ve bu yüzden yalan bilgi yayan art niyetli kişiler olabilmektedir. Bilgiler kasıtlı ve propaganda amaçlı olabilmekte olup, hedefi kaos ortamı yaratarak kitleleri harekete geçirmek, kamu düzenini bozmak ve zarar vermek olabilmektedir. Özellikle ilgili kurumlar tarafından doğrulanmamış bilgileri paylaşmamak, art niyetli kişilerin amaçlarına ulaşmasını engelleyecektir.
Son günlerde kan ihtiyacı ile ilgili sosyal medya da yapılan paylaşımlar de sosyal medya kullanıcıları arasında kaygı, huzursuzluk, endişe veya endişe duygusunun yaygınlaştığı da gözlenmektedir.
İnsanlar sosyal medya da paylaşılan asılsız bilgilere karşılık hukuki sonuçlarının olabileceğinden habersiz olarak yüz yüze iletişim olmadığı zaman da psikolojik olarak daha rahat davranabilmektedirler. Ama bilinmelidir ki; Türk Medeni Kanunu’nun 23’üncü maddesinin son fıkrası ile Organ ve Doku Alınması Saklanması Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun’un 3 ve 5’inci maddelerine göre, 18 yaşını doldurmamış kişiden plazma alınması yasaktır. Ayrıca plazma karşılığında ücret veya sair ivaz kararlaştırılması hukuken kesin olarak hükümsüzdür. Plazma verme borcuna eklenen ceza koşulu da kesin olarak hükümsüzdür. Reşit kişinin plazmayı bila bedel vermesi zorunludur.
Dolandırıcılar için bir yöntem olabilecek bu durumların yaşanmaması için erk sahibi sistem kurmalı. Bu iş için ayrı bir ekip ve organizasyon oluşturulmalıdır. Kızılay Plazma ihtiyacını karşılamakta olduğu için verenlerin ve arayanların müracaat edeceği tek bir merkezdir. Vatandaşlarımızın kızılaya müracaat etmeleri gerekmektedir.
Kontrol edilemez bir dağınıklık, her bilginin savrulduğu bir tarz oluşturur. Kişinin üzerinde psikolojik açıdan sürekli bir baskı ve kaygının oluşturulması o kişinin ruhsal açıdan olumsuz etkilendiği ve bunun sonucunda yaşam kalitesinde birtakım sorunların oluşmasını da beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla bu kaygı hem birey hem de bireyin kurduğu ilişkiler için yıkıcı etkidedir. Bizler bu nokta da iletişim teknolojilerinin faydalarına odaklanıp insanlar ile iletişime geçip bağlantı kurarak her ne kadar kendimiz ve sevdiklerimiz için fiziksel olarak birbirimizden uzak durma zorunluluğundaysak da bu durum duygusal olarak birbirimizden uzaklaşmamamıza vesile olup ilişkilerimiz üzerinde olumlu bir etki bırakabilir.
